Open brief Actiegroep aan College van B&W en de Raad

Download

aan: Gemeente Tilburg
College van B&W en de Raad

OPEN BRIEF voor behoud voormalige Gemeentelijke Sociale Dienst

Geachte college van burgemeester en wethouders en leden van de raad,

Het college heeft op 19 december 2017 besloten in te stemmen met een stedenbouwkundig plan voor herontwikkeling van locatie Besterdring 235, Tilburg, hierna verder te noemen het “Blauwe Gebouw”.

Omdat een aantal Tilburgers van mening is dat het gebouw een markant punt in de huidige en beoogde nieuwe Spoorzone is, een uniek voorbeeld is van de architectuur uit de jaren 70 en speciaal is gebouwd voor de gemeentelijke Sociale Dienst waardoor het een belangrijke plaats in neemt in de historie van Tilburg, hebben wij begin van de zomer 2017 een actiegroep gevormd die nastreeft het “Blauwe Gebouw” te behouden, te renoveren en een aangepaste bestemming te geven. Daarbij waar mogelijk rekening houdend met de afspraken die door de Gemeente gemaakt zijn bij de verkoop van het pand aan de huidige eigenaar Bak Beheer.

Via activiteiten op Facebook, via de pers (column / ‘prijsvraag’ nieuwe naam), door middel van flyeren op diverse plekken in de stad en door persoonlijke acties, hebben wij uitvoerig aandacht gevraagd voor het gebouw. Het kostte ook weinig overtuigingskracht om ook de makers van het TilburgsAns lettertype te overtuigen. Na een belletje gaven ze hun omissie toe en namen het gebouw als pictogram op in het Tilburgse lettertype. Tenslotte deden we via een petitie een oproep aan het college om in gesprek te gaan met BAK beheer om het behoud van het gebouw te onderzoeken.

Het valt niet te ontkennen dat ook vele Tilburgers van mening zijn dat dit ‘lelijke gebouw’ direct gesloopt mag worden, immers over smaak valt goed te twisten. Iets wat onderscheidend is zal altijd omstreden zijn, maar we mochten uit de monden van vele prominente Tilburgers een grote waardering voor het gebouw optekenen. Zo verklaarde Marc Meeuwis (directeur Citymarketing Tilburg): “Het gebouw draagt juist de kernwaarden van Citymarketing uit; het ziet er Rauw uit, bevat Humor en is Tegendraads. Zoveel van dit soort bijzondere gebouwen hebben we niet in Tilburg”. Ed Bergers van Inspiratiearchitecten noemt het gebouw een typische representant van de 70-er jaren architectuur die juist iets vertelt over de eigen stad. “Met de ontwikkeling van de Spoorzone en de komst van de Burgemeester Brockxlaan komt het gebouw nu beter tot zijn recht dan ooit tevoren en wint daardoor nóg meer aan betekenis”. Karin Bruers (ondernemer/comediënne) kan wel janken bij de gedachte dat het gebouw zou verdwijnen: “Als je over 100 jaar monumenten wil hebben in Tilburg, dan moet je ze nu laten staan!”. Veerle Slegers (maatschappelijk adviseur) noemt het gebouw markant en vindt dat anno nu, in een tijd waarin de samenleving zich meer richting directe democratie beweegt, bewoners en omwonenden zelf zeggenschap moeten hebben over de openbare ruimte waarin zij moeten leven. Ook Jan Doms (LEFstadsdynamica) is onder de indruk van het gebouw: “Laat de Tilburgers weten dat het iets positiefs is, de Ouverture op de Spoorzone!”.

In opdracht van Erfgoedvereniging Heemschut deed de gezaghebbende cultuurhistoricus Victorien Koningsberger een waardestellend onderzoek waarin ze onomstotelijk het belang van het gebouw aan toonde. Zelfs de landelijke directeur van dezelfde vereniging, Karel Loeff schaarde zich in het openbaar hartstochtelijk achter onze oproep tot behoud van het bijzondere gebouw.

Echter op 22 december konden we in het Brabants Dagblad plotsklaps lezen dat, zonder serieus gehoor te hebben gegeven aan de petitie die vroeg nader onderzoek naar behoud te doen, het college toestemming gaf voor sloop van het blauwe gebouw. De gemeente kiest voor het belang van de ontwikkelaar en niet voor de stad.

Het is duidelijk dat wij het hiermee absoluut niet eens zijn en dat we alle (rechts-) middelen zullen gebruiken om dit te voorkomen. Wij zien juist kansen om een technisch gedateerd gebouw om te vormen tot een toekomstbestendig “Groen Gebouw” zonder afbreuk te doen aan de oorspronkelijke architectuur en het zo te behouden als Tilburgs landmark par excellence. Met de komst van de Spoorzone en de Brockxlaan is het blauwe gebouw een baken geworden. Het markeert deze laan nu het daar dominant en solitair staat. Veel meningen over het gebouw zijn hierdoor veranderd.

We schrijven deze open brief aan het college vanwege de waarlijk onwaarschijnlijk lankmoedige houding en handelwijze van zowel Gemeentebestuur als Ontwikkelaar/Eigenaar naar onze actiegroep en de plannen die wij ontwikkeld hebben.

Enige feiten:

• Op maandag 23 oktober jl. kregen wij de gelegenheid om te spreken bij de commissie vestigingsklimaat. Tom Pijnenburg deed het woord. Ondanks een goede technische afstemming vooraf bleek de beschikbare apparatuur niet deugdelijk te werken en kon de presentatie slechts gedeeltelijk getoond worden. Daarbij nog sterk gehinderd door de voorzitter die ondanks de door de gemeente veroorzaakte technisch malheur bleef hameren op het inkorten van de presentatie. Zo ga je naar onze mening niet met gastsprekers om, hetgeen ook de mening was van vele raadsleden. Ondanks de door falende techniek gebrekkige presentatie was er brede positieve belangstelling vanuit de commissie met name voor het idee van de appartementen in de “Gastorens” op het huidige parkeerterrein. Aan het einde van de presentatie deelden we mede dat een uitgewerkt rapport in de maak was over de financiële aspecten van onze plannen met het nieuwe gebouw en de parkeerplaats. Na de commissie spraken we enkele raadsleden informeel en deze drukten ons op het hart dat we hen nogmaals moesten uitnodigen zodra we de financiële plannen compleet hadden. We zegden dit toe.
• De tweede spreker was Miriam van den Dries van Erfgoedvereniging Heemschut. Zij bood aan wethouder Berend de Vries het rapport aan van het waardestellend onderzoek zoals dat door Erfgoedvereniging Bond Heemschut was opgesteld. Ook gaf zij een korte toelichting. Wethouder de Vries beloofde het stuk te (laten) bestuderen en er op terug te komen.
• We boden Wethouder de Vries inzage in ons voorlopige plan om hem in staat te stellen met Michael Bak en zijn adviseur Marcel van Miert in gesprek te treden. Op 29 november jl. hebben Tom Pijnenburg en Woody Huitema namens het actiecomité het voorlopige plan gepresenteerd aan de eigenaar Michael BAK beheer en zijn adviseur Marcel van Miert. Een positief en open gesprek waarbij de teneur was: hadden we elkaar maar eerder leren kennen, dan hadden we zomaar voor dit plan gekozen kunnen hebben.
• Ons concrete voorstel vervat in het plan was: laten we gezamenlijk onder leiding van de gemeente (Wethouder de Vries) een onderzoek doen naar de technische en financiële haalbaarheid van onze plannen. Met de toezegging onzerzijds dat als onverhoopt zou blijken dat het niet haalbaar is, wij de plannen van BAK beheer op deze basis niet verder zouden aanvechten. Eigenaar BAK beheer zegde toe e.e.a. met de Gemeente te bespreken en op korte termijn naar ons terug te komen.
• Om onze plannen, conform afspraak, te presenteren aan de commissie vestigingsklimaat en de fractievoorzitters van de gemeenteraad, werd in overleg met het raadsgriffie een afspraak gemaakt voor dinsdag 12-12 om 19.30 in de Peerke Donderszaal in SK6. Deze zaal bleek echter vanaf 19.30 gereserveerd voor de fractievergadering van Lokaal Tilburg, (die ons trouwens wel tot 20.00 wilde geven) maar ….. tot overmaat van ramp had raadsgriffie op hetzelfde moment op een andere locatie een presentatie voor precies ons gehoor gepland.
  Gevolg: NUL aanwezigen voor onze presentatie, met uitzondering van Jan van Beurden (OPA) die door raadsgriffie werd verzocht de zaal te openen(!) want daar had men zelf geen tijd voor.
• Daarna noch van Wethouder de Vries noch eigenaar BAK beheer iets vernomen. Grote stilte tot op zaterdag 23 december (dag voor Kerst) er plotseling een stuk verscheen in het Brabants Dagblad. Het college had besloten om de plannen van eigenaar BAK beheer voor sloop en ontwikkeling van een nieuwe appartementen complex te ondersteunen. In de motivatie werden gelegenheidsargumenten opgevoerd die niet serieus te nemen zijn en niet stoelen op serieus onderzoek. De cultureel-historische waarde is voor het college blijkbaar niet relevant. Het verhaal van de stad gaat zowel aan de wethouder als aan de ontwikkelaar voorbij.

Ons is gebleken dat onze inspanningen op voorhand geen enkele kans van slagen maakten, er waren immers buiten het gezichtsveld van gemeenteraad en omwonenden/burgers in de spreekwoordelijke achterkamertjes al afspraken gemaakt tussen ambtenaren en de projectontwikkelaar. Na het stellen van vragen aan wethouder Jacobs (welke na lange tijd werden beantwoord door projectleider stedelijke ontwikkeling Bram van Dorp) kregen we dit boven water:

“… heeft ons college in 2013 met de eigenaar van het pand een intentieverklaring ondertekend waarin de gemeente een inspanningsverplichting op zich neemt om voor de betreffende locatie mee te werken aan bestemmingsplanwijziging. In dezelfde verklaring is ook opgenomen dat de pandeigenaar zijn beroep zou intrekken tegen de bouwvergunning voor het nieuwe UWV Kantoor aan de Burgemeester Brokxlaan en zijn medewerking verleent aan de levering van een tweetal stroken grond die nodig waren om de Burgemeester Brokxlaan aan te leggen en om kabels en leidingen aan de Besterdring te kunnen reconstrueren.”

Welnu, we mogen constateren dat het college nu wel aan die ‘inspanningsverplichting’ heeft voldaan (ze besloten immers tot sloop) dus nu ligt dan eindelijk de weg open voor de gemeenteraad om WEL serieus naar onze plannen te kijken om zodoende te voorkomen dat alle betrokkenen en de Tilburgers in het algemeen de democratische spelregels als poppenkast waarderen. Verder blijkt uit het artikel in het Brabants Dagblad dat het college al dan niet bewust) onwaarheden zo verkondigt:

• Het begint al met de kop: Renovatie is “Onmogelijk” en verder “Bij renovatie dient de gevel compleet vernieuwd te worden en wordt daarmee automatisch ook de ethische kwaliteit aangetast”
  Dit argument wordt steeds naar voren gebracht, maar op expliciete vragen onzerzijds om onderbouwing hiervan blijft men het antwoord schuldig. Door ons geraadpleegde deskundigen kunnen zich dit absoluut niet voorstellen. Zomaar een willekeurige quote vanuit internet over het gebruikte materiaal:
  “Cor-Ten staal geniet de laatste jaren bijzondere aandacht in gevelbekledingen. Architecten en opdrachtgevers kiezen bewust voor Cor-Ten staal als gevelbekleding om zijn natuurlijke kleur en de robuuste uitstraling. Het belangrijke voordeel van weervast staal is dat het materiaal zichzelf conserveert. Ook bij een beschadiging aan het oppervlak, vormt zich na verloop van tijd weer een nieuwe beschermende laag! Cor-Ten staal is een weerbestendig patinerende staalsoort. Het oppervlak ontwikkelt een beschermende patina laag zodra het in contact komt met de buitenlucht. Bij corrosie van het metaaloppervlak ontstaat een vaste, beschermende laag die de staalkern beschermt tegen doorroesten. Doordat het Cor-Ten staal herhaaldelijk nat wordt en weer opdroogt, vormt zich een zeer dichte oxide laag aan het oppervlak welke de staalkern beschermt tegen doorroesten.”
  En juist in Tilburg zouden deze platen na 45 jaar aan vervanging toe zijn?
  Het Blauwe Gebouw was een van de eerste openbare gebouwen waar van dit materiaal gebruik is gemaakt. Architect van Oers verdient een pluim voor het vroegtijdig onderkennen van de waarde van dit materiaal.
  Ook wordt het asbest dat aanwezig zou zijn regelmatig als argument voor sloop gebruikt. Maar wederom nooit een bewijs voor de aanwezigheid ervan en de mate waarin. Daar komt bij, hoewel kostbaar om te verwijderen is dat wel degelijk mogelijk en als kostenpost bij renovatie op het algehele kostenplaatje te verwaarlozen.
  Wij zijn bereid om ons open te stellen voor belemmeringen bij het renoveren van het Blauwe Gebouw, zoals wij in het gesprek met eigenaar BAK beheer ook hebben aangegeven. Maar dan wél op basis van aantoonbare argumenten. Ons plan voor renovatie toont aan dat renovatie wel degelijk mogelijk is zowel technisch als financieel.
• Citaat: “Volgens B & W is het gebouw ‘technisch afgeschreven”
  Wederom: op basis waarvan? Uitspraken van de eigenaar of ‘deskundigen’ namens hem? Welke (gemeentelijke) instantie heeft daarover een deskundig oordeel geveld?
  Maar al zou het zo zijn dan wordt de eigenaar door B&W in feite ‘beloond’ met een vergunning tot sloop en herontwikkeling op basis van het jarenlange (bewust?) verzuimen van onderhoud. Dit kan een grote precedent werking hebben in onze stad voor gebouwen die (nog) niet op de monumentenlijst staan. Eigenlijk is de gang van zaken rondom de Sacramentskerk een goed voorbeeld van deze handelswijze van B&W. In deze nog een quote uit het waardestellend onderzoek door Erfgoedvereniging Bond Heemschut :
  ”De keuze voor de glas-mozaïek-tegels en het Cor-Ten-staal is enerzijds bepaald door het uitgangspunt van de opdrachtgever om het gebouw onderhoudsvriendelijk te maken, anderzijds door het robuuste en eigenzinnige karakter”
• Citaat: “Het verzoek van een actiegroep om het gebouw aan de Besterdring op te nemen in nieuwbouw, is volgens de ontwikkelaar ‘technisch en financieel’ onmogelijk.
  B&W scharen zich daarachter.” Waarop baseert B&W dit: ze hebben nimmer kennis genomen van onze plannen. En eigenaar BAK beheer heeft tijdens de presentatie maar op één punt ons plan financieel aangevochten: wij hadden de aankoopprijs te laag ingeschat, iets wat inmiddels is aangepast.
  Citaat: “Een door de actiegroep ingediend alternatief zou geen rekening houden met parkeren. Enkele torens in het plan zouden qua bezonning en privacy bovendien grote impact hebben op de omgeving”
  Hoe kan men hierover een oordeel hebben als men geen kennis heeft genomen van de plannen. We hebben alleen een artist impression laten maken van onze ideeën om die te kunnen presenteren tijdens onze inspraak bij de commissie vestigingsklimaat. Deze is ook door ons via internet op de Facebook pagina “het Blauwe Gebouw” beschikbaar gemaakt. Daarbij is het idee om op de huidige parkeerplaats op een speelse/kunstzinnige manier enkele kleinschalige appartementcomplexen te plaatsen. Het idee is om daarbij de Gastorens die vroeger op de achtergelegen gasfabriek stonden als uitgangspunt te nemen. Maar niet meer dan een IDEE als voorbeeld van wat wij zouden vinden passen in de Spoorzone in combinatie met het Blauwe Gebouw.
  Hoe kun je het dan hebben over privacy en grote impact……..
  Belangrijker is echter dat uit de contacten, die wij inmiddels met het betreffende comité van buurtbewoners hebben gehad, gebleken is dat dit idee noch ons plan OOIT door de gemeente met hen is besproken. Zij wisten niets van het “Gastoren idee”. Eerste reactie was: “alles is beter dan een 4,5 verdieping hoge wal van appartementen in onze achtertuinen. Wij zouden dit idee graag verder onderzocht willen hebben”. Ook dit geeft voeding aan het gevoel van onbehagen dat er bij de bewoners heerst.
  En betreffende de parkeergelegenheid: wederom een bewijs van hoe de gemeente uitspraken doet/beslissingen neem op onjuiste gronden door zich niet te informeren.
  Bij beide gastorens/appartementcomplexen is een half ondergrondse parkeergarage gepland (net zoals trouwens bij de actuele plannen van de Projectontwikkelaar) die volledig voldoet aan de geldende gemeentelijke normen. Bovendien willen wij de mogelijkheid onderzoek van parkeren op het platte dak van het kantoorgebouw waarmee wederom ruimschoots voldaan kan worden aan de geldende parkeernormen.
• Tenslotte: “BAK beheer heeft inmiddels een stedenbouwkundig plan laten ontwikkelen voor de locatie. Dat is tot stand gekomen in dialoog met de omgeving”
  Wij hebben onderzocht of ons alternatief voor behoud van het Blauwe Gebouw door gemeente en projectontwikkelaar is voorgelegd aan de bewoners. Omdat men wist van de activiteiten van onze actiegroep, heeft men herhaaldelijk hierna gevraagd. Steeds kreeg men als antwoord dat onze ideeën niet reëel zijn en het bespreken niet relevant werd geacht.
  Ons gesprek met hen heeft daarom bijgedragen aan het gevoel dat de bewoners, net als wij, ‘gepiepeld zijn’ door gemeente en projectontwikkelaar. De ‘inspraak’ van het comité van buurtbewoners heeft geleid tot een “Advies van de bewoners op voorstel van vervanging van UWV gebouw” dat naar hun gevoel tot stand is gekomen “met het mes op de keel”. Steeds als men in de ogen van de projectontwikkelaar met té vergaande eisen kwam werd gedreigd dat het oorspronkelijke plan (bebouwen van 17.000 m2 en een toren van max. 14 verdiepingen en 5 bouwlagen) ten uitvoer zou worden gebracht. Hoezo inspraak?????
  Het comité van buurtbewoners is van plan om haar ongenoegen over de gang van zaken publiekelijk te maken.
  Ons actiecomité heeft inmiddels een afspraak gemaakt om op 10 januari onze plannen aan hen te presenteren.
  En dan nog is onze actiegroep tot behoud van het blauwe gebouw géén belanghebbende???

Ter overweging:
De Raad voor de leefomgeving en infrastructuur (Rli) en de Raad voor Cultuur (RVC) hebben op 18 december 2017 een Advies ‘Brede blik op erfgoed’ gestuurd naar de Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties en aan de Voorzitters van Eerste en Tweede Kamer.

Zij concluderen dat bij de ontwikkeling van het erfgoedbeleid en het ruimtelijk beleid steeds meer wordt ingespeeld op de transities in de fysieke leefomgeving. Tegelijk signaleren ze dat die ontwikkeling in het beleid nog geen gemeengoed is in de praktijk. Zij schetsen drie lijnen in de (door)ontwikkeling van het erfgoedbeleid:

• Van collectie naar connectie
• Van gebouw naar gebruik
• Van objectgericht naar omgevingsgericht

Die lijnen worden dan gebruikt als referentiekader bij de conclusies en aanbevelingen.

Conclusie: In het belang van een bredere kijk op erfgoed is het nu tijd om de focus te verleggen naar het vertellen van de verbindende verhalen, van stenen naar stories.

Conclusies en verzoek aan het college van B&W en de gemeenteraad:

Wij zijn van mening dat de gang van zaken rond het Blauwe Gebouw zéér onzorgvuldig is geweest en niet voldoet aan de rechten van omwonenden en aan de belangen van onze actiegroep dat behoud van het Blauwe Gebouw als intentie heeft. Wij realiseren ons dat de gemeente afspraken heeft gemaakt met BAK Beheer bij de verkoop van het gebouw. Maar het kan toch niet zo zijn dat dit een reëel onderzoek in de weg staat naar een herbestemming van het Blauwe Gebouw met appartement ontwikkeling op het huidige parkeerterrein in GOED en EERLIJK overleg met de buurtbewoners.

Wij vragen B&W daarom het besluit vooralsnog in te trekken en samen met BAK, de buurtbewoners en ons actiecomité het alternatief: behoud van het Blauwe Gebouw gedegen te onderzoeken. Alleen op deze wijze kunnen de belangen van alle betrokkenen gewaarborgd worden en kunnen jarenlange procedures voorkomen worden die zeker niet in het belang zijn van de ontwikkeling van de Spoorzone, één van de paradepaardjes van Tilburg.

Aanbeveling: Het gebouwd erfgoed moet vooral gezien worden als een onderdeel van het omgevingsbeleid. Daarbinnen moet het een volwaardig belang krijgen in een bredere afweging. In de toekomst zijn dit de kaders van de Omgevingswet. Er moet dus een doorontwikkeling komen van de drie reeds genoemde lijnen in het erfgoedbeleid met aandacht voor cultuurverandering in de sector en omarming van de sturingsfilosofie van de Omgevingswet.

Om onze vragen kracht bij te zetten doen we een beroep op de wet openbaar bestuur (WOB) en vragen inzage in alle stukken die betrekking hebben op de afspraken die gemaakt zijn tussen BAK beheer en de gemeente betrekking hebbende op het blauwe gebouw. De intentieverklaring en alle bepalingen daaromheen welke in 2013 zijn getekend zien we in het bijzonder graag in.

In afwachting van uw berichten,

Hoogachtend,
Namens Actiegroep tot behoud van het blauwe gebouw:
Tom Pijnenburg en Woody Huitema